Wiosną '44 czekał na sygnał do odjazdu i płakał, trzymając się rękami pieca: "Ja chcy umrzeć w swoim duoomu, przy moim ciepłym pieecu... Zostawci mnie!". Miał na imię tak jak jeden z bardzo czczczonych na Wschodzie świętych, i choć katolik z dziada pradziada, mógłby spokojnie leżeć na przycerkiewnym cmentarzu, a byłby bardziej u siebie niż tu. A tak, i On, i jego syn a mój Dziadek - Są naprawdę daleko stąd - pomyślałam z przekonaniem. Co roku gdy patrzę na litery tworzące imię Dziadka, którego też nigdy nie poznałam, myślę, jak mu się śpi w tej obcej ziemi, która nie jest przecież Kresami.. - Babcia - co innego. Nigdy nie chciała tam wracać. Pewnie jest spokojna, że już nocami nie budzą ich łuny i wycie psa na łańcuchu...
A tamci dwoje - jak długo pamiętam, zawsze gotowi do drogi z powrotem, do Lwowa. Tak im już zostało. Czasem myślę, że niepotrzebna im żadna stała solidna płyta. Lepsza ziemia, którą łatwo odgarnąć, i żwir, spłukane deszczem krzyże stojące tu od dnia pogrzebu i żółknące tabliczki. Tak czuję, że oni ciągle z wiarą czekają.
A kiedy wracałam od nich, znalazłam:
- greckiego tawariszcza imieniem Angelos, który przyjechał do nas kiedyś, by umacniać system... "Cześć jego pamięci", a tak niepozorny i szary, że tkwi przy dróżce jak słupek.
Zresztą, Greków poza nim jeszcze kilku.
- Gruzina A... dze i małżonkę.
- i grób dwóch Żydówek, sióstr chyba, pod chrześcijańskim "ŚP".
(To było wzruszające).
- dwojga małżonków, których śmierć nie rozłączyła, tylko dziś ich dwie bliźniacze tablice rozdziela krzyż prawosławny. Mieli piękne imiona, Zenajda i Teofil.
Popatrzyłam uważniej na nasze polskie groby, a tam nagle zaroiło się od żołnierzy Sił Zbrojnych na Zachodzie. - To oni też t u t a j?? Nie mają osobnych kwater, alei ani pomnika. Trzeba wyławiać ich z morza lastrykowych straszydeł. Kiedy wreszcie odczytałam inskrypcję o szlaku do Palestyny, zgrzytnęłam zębami w stronę tych wszystkich, których już dziś minęłam, że nie zdążyłam spotkać, zapytać i nagrać. Zniknęli niby tak niedawno, a jednak odpowiednio wcześniej, zanim ja nauczyłam się pisać, a Dziadek uciekł nawet rok wcześniej, zanim ujrzałam światło dzienne. Złoszczę się trochę. Akurat właśnie tak. Przeszli.
